با نام و یاد خدا و برای خدا
پندار نیک + کردار نیک + گفتار نیک = زندگی نیک
ادامه بررسی در باره شرایط عمومی پیمان را به شرح زیر پی می گیریم:
ماده ۴۸ شرایط عمومی پیمان؛ خاتمه پیمان
هرگاه پیش از اتمام کارهای موضوع پیمان، کارفرما بدون آنکه تقصیری متوجّه پیمانکار باشد، بنا به مصلحت خود یا علل دیگر، تصمیم به خاتمه دادن پیمان بگیرد، خاتمه پیمان را با تعیین تاریخ آماده کردن کارگاه برای تحویل، که نباید بیشتر از ۱۵ روز باشد، به پیمانکار ابلاغ می کند. کارفرما کارهایی را که ناتمام ماندن آنها موجب بروز خطر یا زیان مسلّم است در این ابلاغ تعیین می کند و مهلت بیشتری به پیمانکار می دهد تا پیمانکار بتواند در آن مهلت، این گونه کارها را تکمیل کند و کارگاه را آماده تحویل نماید.
اقدامات پس از خاتمه پیمان، به شرح زیر، است:
الف) کارفرما آن قسمت از کارها را که ناتمام است، طبق مقررّات درج شده در ماده ۴۱ تحویل قطعی و آن قسمت را که پایان یافته است طبق مقررات تعیین شده در ماده ۳۹ تحویل موقّت می گیرد. اگر معایبی در مورد کارهای ناتمام مشاهده شود، پیمانکار مکلّف است، به هزینه خود، در مدّت مناسبی که با توافق کارفرما تعیین می شود، رفع عیب نماید و سپس تحویل قطعی دهد. در صورتیکه پیمانکار در مهلت مقرر رفع نقص نکند، کارفرما طبق بند “د” ماده ۳۲ اقدام به رفع نقص می نماید.
تا حدی که مورد لزوم و درخواست کارفرماست، پیمانکار باید تقشه ها، کاتالوگها، قراردادهای با پیمانکاران جزء و سایر مدارک اجرای کار را تحویل کارفرما دهد.
ب) صورت وضعیت کارهای انجام شده، طبق ماده ۴۰ تهیه می شود.
ج) در مورد مصالح و تجهیزات موجود و سفارش شده، به شرح زیر اقدام می شود:
- ۱) مصالح و تجهیزات موجود در کارگاه که طبق مشخصّات فنّی بوده و برای اجرای موضوع پیمان تهیّه شده است، اندازه گیری و بهای آنها بر اساس نرخ متعارف روز در تاریخ خرید، که مورد توافق دو طرف باشد، در صورت وضعیت قطعی منظور می شود.
- ۲) پیمانکار با دریافت ابلاغ خاتمه پیمان، بی درنگ فهرست مصالح و تجهیزات سفارش شده برای اجرای کار را همراه با شرایط خرید آنها برای کارفرما ارسال می نماید. کارفرما تا ده روز از دریافت فهرست پیشگفته، اقلامی از مصالح و تجهیزات سفارش شده را که مورد نیاز تشخیص می دهد به پیمانکار اعلام می نماید تا پیمانکار قرارداد خرید آنها را به کارفرما منتقل نماید. مبالغی که بابت خرید این مصالح و تجهیزات از سوی پیمانکار تأدیه شده است، در مقابل تسلیم اسناد و مدارک آن به حساب طلب پیمانکار منظور می گردد و تأدیه بقیه بهای خرید و هر نوع تعهد مربوط به آنها به عهده کارفرما خواهد بود.
- ۳) پیمانکار باید بی درنگ پس از دریافت ابلاغ خاتمه پیمان، تمام قراردادهای خود با پیمانکاران جزء و اشخاص ثالث را خاتمه دهد. خاتمه قراردادهای خرید مصالح و تجهیزاتی که مورد نیاز کارفرما نیست پس از اعلام نظر کارفرما طبق بند ۲، انجام می شود.
- د) در صورتیکه پیمانکار به منظور اجرای موضوع پیمان، در مقابل اشخاص ثالث تعهّداتی کرده است و در اثر خاتمه دادن پیمان ملزم به پرداخت هزینه و خسارت هایی به آن اشخاص گردد، این هزینه ها و خسارتها، پس ز رسیدگی و تأیید کارفرما، به حساب بستانکاری پیمانکار منظور می شود.
- ه) کارفرما تأسیسات و ساختمانهای موقّتی را که درکارگاه احداث شده است، در اختیار می گیرد. بهای این تأسیسات و ساختمانها با در نظر گرفتن پرداختهایی که قبلاً به پیمانکار شده است، با توافق دو طرف تعیین می شود و به حساب طلب پیمانکار منظور می گردد و بابت آنها وجهی به عنوان بر چیدن کارگاه پرداخت نمی شود. اگر تأسیسات و ساختمانهای پیش گفته در خارج از محلهای تحویلی کارفرما ایجاد شده باشد، کارفرما بهای اجاره آنهارا که با توافق دو طرف تعیین می شود، برای مدّتی که به منظور تکمیل کار در اختیار خواهد داشت به پیمانکار پرداخت می کند.
- و) پیمانکار مکلّف است که مازاد مصالح و تجهیزات و دیگر تدارکات خود را که در محلهای تحویلی کارفرما باقی مانده است، حد اکثر سه ماه از تاریخ ابلاغ کارفرما، از محلهای یاد شده خارج کند. در غیر این صورت، کارفرما می تواند برای خارج کردن آنها به هر نحو که مقتضی بداند عمل نماید و هزینه های آن را به حساب بدهی پیمانکار منظور دارد. در این صورت، پیمانکار نمی تواند نسبت به ضرر و زیان وارد شده به اموال و دارایی های خود، دعوایی مطرح نماید.
- ز) در مورد تضمینهای پیمانکار، به ترتیب زیر، عمل می شود.
- تضمین انجام تعهدّات پیمان، طبق روش تعیین شده در تبصره ۱ ماده ۳۴ آزاد می شود، با این تفاوت که آخرین صورت وضعیّت موقت موضوع تبصره پیشگفته، حد اکثر تا یک ماه پس از تحویل کار، اعم از قسمت تحویل شده و تحویل قطعی شده، با احتساب مصالح پای کار تهیّه شود.
- ۲) تضمین حسن انجام کار قسمت تحویل موقت شده و قسمت تحویل قطعی شده، هر یک جداگانه، طبق ماده ۳۵ آزاد می شود.
- بررسی ردیف های ماده ۴۸)
- ۱ – در مرحله اول باید دید؛ اینکه کارفرما بدون اینکه پیمانکار تقصیری داشته باشد به هر دلیلی تصمیم به خاتمه پیمان می گیرد، منطقی می باشد، یا نه؟..
- با توجّه به اینکه قرار داد دو جانبه بوده و هر دو طرف قرارداد از حقوق برابری برخوردار هستند، ( طبق ماده ۶٫ و ۷٫ همین شرایط عمومی پیمان) لذا تصمیم به خاتمه دادن پیمان بایستی با مشورت و رضایت پیمانکار بوده باشد، نه یکطرفه.
- با توجّه به اینکه خاتمه پیمان در بعضی شرایط می تواند برای پیمانکار ضررهای جبران ناپذیری از نظر روانی و اقتصادی وارد نماید، لذا لازم است که در صورت پیش آمدن چنین وضعیّتی برای کارفرما، اوّل پیمانکار را در جریان امر قرار داده و با مشورت و صلاحدید پیمانکار تصمیم به خاتمه پیمان بگیرد.
- اگر کمی تعمّق نماییم؛ می بینیم که چنین برخورد هایی در شرایط عمومی پیمان اعتبار و اطمینان به قرار داد را زیر سؤال می برد.
- ۲ – بند ب) این مادّه با اشاره به ماده ۴۰ که تهیّه صورت وضعیّت قطعی را دز یک ماه تعیین می نماید، با بند ز) ردیف ۱) که مطرح می نماید؛ که اخرین صورت وضعیّت موقّت حد اکثر تا یک ماه پس از تحویل کار، تهیّه شود، مغایرت دارد. اوّلی صورت وضعیت قطعی را مطرح می نماید و دوّمی صورت وضعیّت موقّت را بیان مینماید.
- ۳ – در بند ج) ردیف ۳) پاراگراف آخر مطرح می شود خاتمه قراردادهای خرید مصالح و تجهیزاتی که مورد نیاز کارفرما نیست پس از اعلام نظر کارفرما طبق بند ۲، انجام می شود. با توجّه به اینکه بند ۲ مغایر با این مطلب می باشد، لذا به نظر می رسد که کلمه (نیست) اشتباه می باشد، و کلمه (هست) بایستی جایگزین آن گردد.
- ۴ – در بند و) خارج کردن مصالح و تجهیزات پیمانکار از کارگاه مطرح می باشد، در اینجا مطرح می شود که؛ کارفرما می تواند برای خارج کردن آنها به هر نحو که مقتضی بداند عمل نماید و هزینه های آن را به حساب بدهی پیمانکار منظور دارد. در این صورت، پیمانکار نمی تواند نسبت به ضرر و زیان وارد شده به اموال و دارایی های خود، دعوایی مطرح نماید.
- با توجّه به اینکه اصولاً پیمانکار هر هزینه ایکه در پروژه و برای پروژه انجام می دهد بایستی آنرا از کارفرما دریافت نماید، در نتیجه هزینه خارج کردن مصالح ما زاد و تجهیزات در آخر پروژه نیز در برچیده کارگاه منظور می گردد، لذا این هزینه ها بر عهده کارفرما می باشد و تحمیل آن به پیمانکار منطقی نمی باشد.
- در هر صورت بایستی توجّه کرد که هزینه برچیدن کارگاه شامل تخلیه کارگاه پس از پایان کار نیز می باشد، و در نتیجه بایستی این مطلب در ماده های ۴۶ و ۴۷ و ۴۸ مورد توجّه قرار گیرد. ( ادامه دارد)
