راه سازی و شهرسازی :دانه بندی مصالح ۱

با نام ویاد خدا وبرای خدا

در را سازی دانه بندی کلیّه مصالح پرکننده و مقاوم ساز بایستی طوری طراحی و انتخاب شوند که وقتی دانه ها درکنار هم قرار می گیرند به نسبت از ریزدانه تا درشت ترین دانه آن بطور نسبی طوری کنار هم قرار گیرند که هیچ گونه فضای خالی دربین آنها نماند.

بتن، آسفالت، ملات که با شن و ماسه و سیمان یا آهک ساخته می شوند باید مصالح اولیه شان طوری از بین ریز دانه ها و درشت دانه ها انتخاب شود که وقتی دانه ها درکنار هم قرار گرفته و لرزانده می شوند تمام فضای بین آنها کاملاً پرشده و هیچگونه فضای خالی بین دانه هاباقی نماند.

نوع دانه بندی بتن قاعدتاً توسط مهندس طراح و محاسب سازه داده می شود که در آن اندازه و درصد دانه ها از ریز ترین دانه تا  بزرگترین دانه مشخص می شود. که طبیعتاً با سرند کردن و ترکیب اندازه های مختلف بتن ساخته می شود. ولی در اکثر موارد این دانه بندی به صورت تجربی و از شن و ماسه موجود درطبیعت استفاده می شود که در این مورد هم ممکن است که مصالح موجود یک سری از دانه ها را کم داشته باشد، که در آن حالت آن دانه ها اضافه میگردد. درضمن باید توجّه کرد که ریزترین دانه های بتن را سیمان تشکیل میدهد که علاوه بر اینکه رل چسبندگی راهم دارد خود نیز به نوعی پر کننده است.

در بتن آسفالتی هم عیناً مشابه بتن سیمانی می باشد با تفاوت اینکه  درآسفالت جای دانه های سیمان با دانه های خیلی ریز ماسه پر می گردد و مادّه چسبندگی آسفالت هم قیر می باشد. باید دقّت شود که در زمان ساختن آسفالت تمامی دانه های ریز و درشت همگی به قیر آغشته شوند.

در ساختن ملات نیز خواه ملات سیمانی باشد یا ملات آهکی یا ملات باتارد ( ملاتی باترکیب شن و ماسه و آهک و سیمان) بایستی به نوع دانه بندی خیلی توجّه شود چون اگر دانه بندی ملات درست نباشد مسلماً حالت چسبندگی و مقاومت لازم را نخواهد داشت.

راه سازی و دانه بندی در خاکریزی ها : درکلیّه پر کننده ها اعمّ از بتن، آسفالت، ملات، خاکریزی، روسازی راه از قبیل مصالح بیس و ساب بیس مسئله دانه بندی به طور خیلی جدّی مطرح می باشد که درصورت عدم توجّه به این مطلب عواقب خوبی نخواهد داشت. درخاک ریزی راه سازی  بخصوص در مواردی که ارتفاع خاکریزی زیاد باشد اکثراً قشر های پائین خاکریزی را به سادگی برگزار می کنند و حتّی درخیلی موارد اجازه ریختن سنگ های درشت در قشرهای پائین داده می شود و بدون در نظر گرفتن شرایط، چنین خاکریزی اجرا می گردد. و به پر کردن لابلای سنگ های بزرگ اهمیّت داده نمی شود، در نتیجه پس از گذشت مدّت زمانی در آن نقاط نشست های موضعی ایجاد می گردد. آن هم به خاطر پرشدن مابین و یا زیر سنگ های بزرگ به مرور زمان از خاک های رویی سنگ ها می باشد. در این مورد در بعضی از پروژه ها  دیده ام که چه طور زیر سنگ ها به مانند غاری خالی مانده بود که پرکردن آن نقاط هم تا حدودی غیر ممکن بود ولی مسلماً به مرور زمان و بر اثر لرزش های جادّه آن قسمتها از خاک های بالائی سنگ ها پر می گردند و در آن منطقه ایجاد نشست می کند. لذا بایستی درزمان ریختن سنگ در قشر های پائین به این مسئله توجّه نموده و سنگ ها را توأم با خاک بطور مناسب ریخته و با جابجا کردن آنها توسّط لودر یا گریدر ویا بیل مکانیکی همه فضای موجو درا بطور کامل پر کرد.