آموزش گام به گام متره بر آورد، گام ۱۳۶، سد سازی:

با نام و یاد خدا و برای خدا.

پندار نیک + گفتار نیک + کردار نیک.

سد سازی در متره بر آورد؛

مقدمه:

همانطوریکه می دانیم هر رشته در عمران تخصّص خاصّ خودش را دارد، سد سازی هم تخصّص خودش را دارد، که اظهار نظر قطعی با متخصّیصین مربوطه می باشد، ولی با توجّه به اینکه در جامعه ما یک مترور بایستی با تمام رشته های عمران آشنائی داشته باشد، و از آنجائیکه تمام رشته های عمران در اصل یکی می باشند یعنی همه آنها طراحی و نقشه و مصالح ساختمانی و عوامل اجرایی هستند، که طبیعتاً یک مترور با همه این ها آشنائی دارد، و با خواندن نقشه می تواند آنها را محاسبه نماید، و با دقّت بیشتر می تواند نقاط ضعف نقشه ها را هم مشخّص نموده و اعلام نماید.

سد سازی:

اصولاً سد سازی برای مهار آبهای روان که به هدر میرود، و یا آب باران های فصلی در مسیر های خود به صورت سیل و یا به حالت معمولی روان شده و بدون استفاده به دریا و یا باطلاق و دشت سرازیر شده و بلا استفاده تبخیر می گردد، برای جلوگیری از این حدر رفتن ها در محل های خاصّی که می توان جلو آن را سد کرده و آب آنها را مهار نموده و انبار نمود، سد اجرا می گردد، که مسلّماً این نقاط محل هائی هست که دو طرف مسیل بلندی بوده و در ما قبل آن ها نیز محل ذخیره آب وجود داشته باشد.

در سد سازی نیز طبق روال کلیّه کارهای عمرانی مطالعات اولیّه خیلی مهم می باشد، از قبیل موقعیّت سوق الجیشی سد، شناسائی کامل منطقه دو سوی سد، شناسائی و مطالعه چندین ساله آب و هوای منطقه، زمین شناسی محل سد و مخزن سد و اطراف آن، میزان دبی آب وارده به سد در فصول مختلف بخصوص در بارندگی های شدید و تعیین مساحت مخزن سد و شناسائی کامل اطراف آن از نقطه نظر وجود مخازن و معادن زیر زمینی و اماکن باستانی ملّی و یا متبرکّه و غیره می باشد.

بطورکه می دانیم سد ها در خارج شهر و اغلب در مناطق کوهستانی مسیر رودخانه ساخته می شود، سد سازی شامل خیلی از کارهای عمرانی می گردد از قبیل پی سازی و بدنه سد، راه سازی، پل سازی، ساختمان سازی، معدن، کانال کشی، کارهای برقی ، مکانیکی، ابزار دقیق، درخت کاری و غیره می باشد، با این ترتیب متوجّه می شویم که در سد سازی با اکثر کارهای عمرانی سر و کار داریم.

انواع سد ها؛

در مسیر تاریخ، بشر انواع سدهای متعددی را اجرا و تجربه کرده است؛ از قبیل سد های آهنی و فلزّی، سد های سنگی، احیاناً آجری، سد های بتونی، سدهای خاکی، و بعضی سد هائی که حیوانات آبزی برای خودشان ایجاد می کنند، در قرن اخیر در دنیا بخصوص در آمریکا و بعد در ایران ساختن سد خاکی به خاطر کم هزینه تر و آسان بودن آن بیشتر مورد توجّه قرار گرفته و اجرا گردیده است، ما هم در این برنامه در درجه اوّل راجع به سد های خاکی و نوع متره کردن آن بحث خواهیم داشت.

سد خاکی:

سد خاکی شامل موارد زیر می باشد؛

بدنه سد شامل پی سازی، اتصّال د و سر سد به دیواره طرفین، خاکریزی بدنه سد، ریپ رپ بدنه سمت مخزن، ابزار دقیق سد، سرریز سد، گالری ها و کانال های ارتباطی و کنترلی سد، دیوار های بر گشتی ، ساختمان های اداری ، راه های ارتباطی از قبیل راه دسترسی به سد، راه های فرعی معادن تأمین مصالح. باید توجّه کرد که در سد سازی از انواع مختلف خاک با چسبندگی و دانه بندی های مختلف استفاده می گردد، در نتیجه با معادن مختلف سر و کار پیداخواهیم کرد، همچنین تنظیم ارتفاعات طرفین دو سوی سد با ایجاد حالت پلّه کانی و درخت کاری برای جلو گیری از ریزش خاک و کانال کشی هدایت آب سد برای آبیاری و غیره می باشد.

در سد های خاکی عمده ترین مسئله پی سازی بدنه سد و محل اتصّال دو سر سد به بدنه ارتفاعات دو طرف می باشد، که بایستی با دقّت و توجّه خاصّی اجرا شود، پی سازی بدنه اکثراً با یک رادیه بتونی با شمع ریزی های کافی انجام می گیردو اتصّال دو طرف هم با ایجاد ترانشه مانند در دیواره طرفین و تحکیم و خاکریزی مقاوم انجام می گیرد به طوریکه آب نتواند از آن نقاط رخنه بکند. این موارد مختصری از بحث سد سازی بود که فقط برای آشنائی جهت متره کردن مطرح گردید و برای شناخت بیشتر می توان به مراجع مربوطه مراجعه کرد.

در گام بعدی در باره خواندن نقشه و متره کردن سد بحث خواهیم داشت. انشاءالله.