در مقالات قبلی انواع واگذاری پروژه (جهت اجرا) به صورت مختصر مطرح شد. بنا به خواست دوستان شرح انواع قرارداد ها و تفاوت هایشان، نحوه پرداخت کارفرما، نحوه واگذاری ضمانتنامه، اضافه کاری و کسر کاری، و امکان تغییر قرارداد را در این مقاله و مقاله های بعدی مورد بحث قرار می دهیم انشاءالله.
قرارداد به هر نوعی که باشد بایستی شرایط آن قبلاً آماده شود و بعد برای اجرا گذاشته شود. در صورت نقص شرایطی که در پی می آید، اگر قراردادی بسته شود مسلّماً در زمان اجرا به اشکال بر می خورد. پس اوّل در مورد شرایط بحث می کنیم:
در جامعه ما اکثراً عادت بر این است که در اولّین فرصت کار را شروع کنیم و بعداً برای مطالعه کردن و فکر کردن وقت بگذاریم. لذا با توجّه به این که بدون مطالعه و فراهم کردن مقدّمات کار آن را شروع کرده ایم آنقدر درگیر مسایل از پیش ندیده ی خود می شویم که دیگر فرصتی برای فکر کردن و مطالعه پیدا نمی کنیم. در نتیجه مدّت اجرای پروژه چندین برابر و هزینه اجرا بیش از آنچه پیش بینی شده می گردد و ضرر های وارده به پروژه هم سرسام آور میشود. پس بهتر آن است که اوّل مطالعات کامل و جامع نسبت به اجرای پروژه انجام پذیرد و سپس تصمیم به اجرای آن گرفته شود. مطالعات هم بایستی همه جانبه وجدّی باشد نه فرمالیته و صوری. بعد از مطالعات ضروری بایستی نقشه های کامل پروژه تهیّه گردد. سپس متره و بر آورد دقیقی از روی نقشه ها تهیّه شده و کلیّه حجم عملیّات محاسبه گردد. مبلغ ریالی پروژه نیز دقیقاً برآورد شود. سپس بر اساس حجم فیزیکی و ریالی پروژه برنامه زمان بندی پروژه و روش اجرای آن تعریف گردد. در تعریف روش اجرا برنامه زمان بندی پرداخت های کار فرما نیز تعریف و زمان بندی یشود تا کارفرما متوجّه باشد که در چه زمان هایی چه پرداخت هایی باید داشته باشد. این روش اصول کار است که اگر به این ترتیب اجرا شود پروژه دقیقاً در زمانی که پیش بینی شده و بدون هیچگونه ممانعت و درگیری انجام می گردد. در غیر این صورت قرارداد به هر نحوی که باشد به موانع زیادی بر می خورد. به خاطر اهمیّت این مطالب به صورت تکرار و به ردیف مرور می کنیم:
- مطالعه دقیق پروژه: مطالعه در پروژه های مختلف متفاوت می باشد. در پروژه های بزرگ مطالعه دقیق جوّی چندین سال گذشته منطقه پروژه اهمیّت زیادی دارد، تا به طور مثال از میانگین میزان بارندگی و آب گرفتگی منطقه آگاهی داشته باشند و پیشگیری های لازم را در نظر بگیرند. مطالعه در مورد زمین پروژه برای اینکه از نوع خاک زمین در عمق زیاد و وجود ذخائر زیر زمینی،کانال ها، آب انبارها، یا حفره های زیر زمینی و وجود گسله و غیره آگاهی پیدا کنند. مطالعه درباره اقتصادی بودن طرح: ازقبیل این که آیا سرمایه ای که هزینه می شود قابل برگشت می باشد یانه. و در صورت قابل برگشت بودن، در چه زمانی خواهد بود.
شخصاً شاهد پروژه هایی بودم که علاوه بر اینکه پروژه در نهایت سرمایه هنگفت هزینه شده را برنگرداند حتی در مدّتی که می بایست سرمایه بر گردانده شود هنوز به سرانجام نرسیده بود. از نظر سیاسی نیز بایستی مطالعه شود که اجرای پروژه با مشکلات قابل پیش بینی مواجه نشود و به بن بست نخورد. لازم است کل شرایط پروژ در نظر گرفته شود مثلاً ممکن است پدری زمینی در اختیار فرزندش گذاشته باشد و فرزند بخواهد پروژه ای در آن زمین ایجاد کند که پدر راضی نباشد، باید متوجّه بود که اجرای آن پروژه عواقب خوبی نخواهد داشت و از آن صرف نظر کردو از این قبیل موارد… - تهیّه و تکمیل کلیّه نقشه های اجرایی.
- تهیبه متره و بر آورد دقیق نقشه ها ازنظر حجم فیزیکی و حجم ریالی.
- تهیّه روش اجرای دقیق و کامل پروژه:منظور از روش اجرا این است که پروژه را در ذهن خود اجرا کرده و از بدو شروع پروژه قدم به قدم حرکات پروژه نوشته شود. مسلمّاً کسی بایستی این کار را انجام دهد که در کار اجرا خبره باشد. روش اجا باید با در نظر گرفتن حجم عملیّات و مشخّص کردن تعداد نفرات برای اجرای هر فعّالیّتی و مصالح مورد نیاز آن فعالیّت و هزینه اجرای آن فعالیّت به طور دقیق نوشته شود و بر اساس این موارد برنامه زمان بندی پروژه نیز نوشته شود.
- تهیّه برنامه زمانبندی پروژه به صورت دقیق و منطقی.
- برنامه زمانبندی مقدار کارکرد های ماهانه و رقمی که کارفرما بایستی در زمان های مختلف پرداخت نماید. یعنی دقیقاً مشخّص باشد که در چه زمان هایی چه مقدار پول مورد نیاز است.
تجربه به من نشان داده جامعه ی امروزی ما آمادگی ذهنی برای این کارها را ندارد و در خیلی موارد هم از ترس هزینه های احتمالی در انجام برخی مراحل کوتاهی می شود، درنتیجه اغلب شاهد ضرر های ناشی از این ضعف ها هستیم. ولی به هر حال توصیه من این است که این مراحل حتماً دقیق و مرتب انجام گیرد چرا که قطعاً رقم این قبیل هزینه های اولیّه خیلی کمتر از ضررهای آخر می باشد.
ادامه دارد
