محاسبه تأخیرات پروژه و هزینه‌های آن

تأخیرات پروژه بایستی ازابتدای شروع پروژه در نظر گرفته شود، و پرونده تأخیرات همیشه فعال باشد، یعنی با توجه به گزارشات روزانه و هفتگی و ماهیانه پروژه، تأخیرات آن مشخص شده و علل آن ارزیابی شود. و علل آن در پرونده مربوطه منعکس شده و بایگانی شود.

۱- خسارات وارده به کارفرماازتاخیرات:

خسارات ناشی از تأخیرت برای کارفرما، قبلاً در نظر گرفته شده است، و در قرار داد به عنوان جریمه تأخیر منظور می‌شود، که این جریمه در صورتی که در نتیجه کوتاهی‌های پیمانکار بوده باشد ازپیمانکارگرفته می شود. ولی در صورتیکه تقصیر پیمانکارنباشد علاوه بر اینکه کارفرما خسارات وارده را باید پرداخت نماید، بلکه بایستی ضرر و زیان پیمانکار را نیز جبران نماید،  به همین دلیل است که در شرایط عمومی پیمان یکی از شرایط خلع ید پیمانکار عقب افتادن یک فعالیت از برنامه پیش بینی شده، در نظر گرفته شده است.

۲- خسارات وارده به پیمانکار از تأخیر:

در صورتی که با بررسی مدارک ثبت شده تأخیرات در پرونده مربوطه، مشخص شود که تأخیرات پیش آمده تقصیر پیمانکار نبوده است، در آن صورت بایستی ضرر و زیان وارده به پیمانکار محاسبه شده و از طرف کارفرما پرداخت گردد.

تأخیرات مجاز پیمانکار  به شرح زیر می‌باشد.

• الف- ابلاغ نقشه‌ها و تاریخ آنها با توجه به تاریخ قرار داد.
• ب- تغییرات پروژه و دستور کارهای جدید.
• ج- متوقّف شدن پروژه بدستور کارفرما و یا مشاور.
• د- عدم پرداخت به موقع پول به پیمانکار با توجه به شرح قرارداد از قبیل تأخیر در پرداخت پیش پرداخت، تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها، و تعدیل.
• ه- تاخیر در تحویل زمین.
• و- تأخیر در رفع عوارض زمین پروژه.
• ز- دلایل دیگری که ممکن است در پروژه پیش بیاید و باعث تأخیر پروژه گردد، به شرط آنکه پیمانکار در آن نقشی نداشته باشد، و یا از عهده جلوگیری آن بر نیاید.
• ح- پیش آمدهای جوی از قبیل سرمای خیلی شدید یا گرمای شدید که اجازه فعالیت به پیمانکار داده نشود.
• ط- اتّفاقات غیر مترقبه از قبیل سیل- زلزله- طوفان و غیره و در راه سازی برف و باران شدید.

که همه این موارد در گزارشات روزانه منعکس و در پرونده تأخیرات نیز ثبت می‌شود.

محاسبه ضرر و زیان پیمانکار از تأخیرات

با توجه به اینکه در درجه اول، در نتیجه تأخیرات پروژه  پرداخت هزینه بالاسری بیشتر از مبلغ تعیین شده اوّلی  می‌شود، لذا اولّین و راحت ترین رقم قابل محاسبه همین هزینه بالا سری می‌باشد که آن را برحسب روز محاسبه کرده و به تعدادکلّ روزهای تأخیر، محاسبه می شود.

طریقه به دست آوردن مبلغ هزینه بالا سری از مبلغ کل قرارداد:

برای بدست آوردن مبلغ هزینه بالا سری، مبلغ کل قرار داد را به صورت معکوس با ضرایب قرارداد عمل کرده و بدین ترتیب مبلغ هزینه بالا سری را  به دست می آوریم.

به طور مثال فرض میکنیم یک قراردادی به شرح زیر داریم، و می خواهیم هزینه بالا سری آنرا بدست بیاوریم:

۱ – مبلغ بر آورد اولیّه قرارداد رابرابر                                                                   ۷۰۰ میلیون تومان در نظر بگیریم.

۲- ضریب بالاسری معادل ۳۰%که می شود ۷۰۰*۳۰%=                                  ۲۱۰ میلیون تومان.

۳ – جمع مبلغ قرار دادومبلغ بالا سری می شود مبلغ                                         ۹۱۰  میلیون تومان.

۴ – ضریب تجهیز کارگاه معادل ۴% می باشد که مبلغ آن معادل ۹۱۰*۴%=       ۳۶/۴ میلیون تومان.

۵ – جمع مبلغ با تجهیز کارگاه می شود معادل                                                   ۹۴۶/۴ میلیون تومان.

۶ – ضریب قرار داد معادل ۱۰%  باشد، که مبلغ آنهم می شود؛۹۴۶/۴*۱۰%=۹۴/۶۴ میلیون تومان.

۷ – مبلغ کل قرار داد می شود معادل ؛                                                                ۱۰۴۱/۰۴ تومان.

حال در قرار داد فقط رقم ۱۰۴۱/۰۴ میلیون تومان را داریم با ضرایب مربوطه ، بدون مبلغ آنها و می خواهیم مبلغ ضریب بالا سری را پیدا کنیم:

مبلغ کل را به ضرایب قرار داد تقسیم می کنیم و مبلغ اولیّه را  بدست می آوریم، بعد مبلغ اولیّه را از مبلغ( جمع مبلغ اولیّه باضریب هزینه بالا سری) کسر می کنیم تا مبلغ دقیق هزینه بالا سری یدست بیاید، به ترتیب زیر:

۱۰۴۱/۰۴تقسیم بر ۱/۱ بعد تقسیم بر ۱/۰۴ بعد تقسیم بر؛ ۱/۳ که حاصل برابر۷۰۰ می گردد که رقم برآورد اولیّه می باشد، حال این مبلغ را از مبلغ ۷۰۰*۱/۱ که معادل ۹۱۰ می باشد، کسر می کنیم تا مبلغ ۲۱۰ میلیون تومان که رقم هزینه بالا سری می باشد یدست آید .

باتوجّه به اینکه ضرایب پیمان به هزینه بالاسری هم تعلّق می گیرد. اگر مبلغ ۲۱۰ را به ضرایب تجهیز و قرار داد ضرب کنیم کل هزینه بالا سری بدست می آید، یعنی:

۲۱۰*۱/۰۴*۱/۱= ۲۴۰/۲۴

حال اگر مبلغ کل قرارداد یعنی مبلغ ۱۰۴۱/۰۴ را  بر عدد ۱٫۳  ( ۱+ضریب قرارداد)  تقسیم  نمائیم و آنرا از مبلغ کل قرار داد کسر کنیم : همان رقم ۲۴۰/۲۴ بدست می آید که همان رقم بالائی می باشد.

حالا (مبلع هزینه بالا سری بدست آمده را) تقسیم بر(مدت روزانه پیمان) می کنیم تا مبلغ بالاسری هر روز به دست بیاید و بعداً آنرا به تعداد روزهای کلّ تأخیرات، ضرب می‌‍‌‌کنیم تا ضرر وارده از طریق هزینه بالاسری بر اثر تأخیرات  به دست آید.

برآورد هزینه ماشین آلات پروژه اعم از کرایه ماشین آلات و هزینه نیروهای انسانی ماشین آلات.نسبت به کلّ روز های تاخیر.

بایستی به ضرر و زیان وارده از نظر معطّل شدن نیرو ها و دستگاه‌ها و سرمایه شرکت پیمانکار و هدر رفتن آنهادر زمان تاخیر توچّه شود.

توضیح اینکه؛ قبلاً به نظر می رسید که هزینه بالا سری و کرایه ماشین آلات فقط برای ایّام تأخیرات مجاز، محاسبه شود، ولی با مقداری تعمّق به این نتیجه می رسیم که بایستی برای تمام دروره تأخیرات محاسبه شود، برای اینکه پیمانکار هزینه های مربوطه را در تمام دوره تأخیر پرداخت می نماید، و خسارت و جریمه تأخیر غیر مجاز را نیز از پیمانکار کسر می نمایند .

(در آینده به محاسبه تأخیرات بعضی از پروژه‌هائی که انحام داده و ضررهای نجومی و غیر قابل باور به دست آمده خواهیم پرداخت.)