بانام و یاد خدا و برای خدا
پندار نیک + گفتار نیک + کردار نیک = زندگی نیک
در قسمت اوّل بحثی در رابطه با کنترل پروژه در جامعه ما با دخترم داشتم که لزوم کنترل پروژه تا حدودی مطرح شد. و اینک دنباله بحث:
من مطرح کردم ؛ قبول دارم که امروزه کنترل پروژه در جامعه ما شعاری بیش نیست و فقط قیافه آن را می گیریم ولی از هیچ نظر کنترل منسجم و علمی وجود ندارد، چون همانطور که می دانیم کنترل پروژه فقط برنامه زمانبندی پروژه نیست بلکه بایستی زمانبندی تحت کنترل بوده باشد و علاوه بر زمانبندی بایستی موارد زیادی از قبیل هزینه، کیفیّت اجرا، ایمنی، اقتصاد، مدیریّت و خیلی موارد دیگر تحت کنترل بوده باشد. از این توضیحات من بر حسب ظاهر دخترم تا حدودی قانع شد ولی قیافه اش نشان می داد؛ باور ندارد که به این زودی ها جامعه ما تغییر کرده و دست از کارهای نمایشی بردارد.
اینک صحبت از کنترل پروژه و خاطره آن مطرح شد، به یاد خاطره ای از خاطرات کنترل پروژه خودم افتادم که بد نیست مطرح نمایم؛ در یک پروژه راه سازی که پروژه نسبتاً بزرگی هم بود من سرپرستی دفتر فنّی پروژه از طرف پیمانکار را به عهده داشتم، دفتر فنّی به طور کلّی و کاملاً پروژه را تحت کنترل خود داشت، به طور مثال؛ گزارشات روزانه به طور منظّم و روزانه تنظیم می گردید و در این گزارشات تعداد نیروهای کار از قبیل کارگر و استاد کار و و مهندسین و ماشین آلات فعّال و غیر فعّال و مصالح تهیّه شده و مصرفی در جداول خودشان به صورت خیلی دقیق تنظیم می گردید، و گزارشات ماهانه و هفتگی به همان ترتیب تنظیم می شد و نقشه ها کاملاً و به طور دقیق مطالعه می شد و اشکالات آنها که خیلی هم زیاد بود مطرح می گردید و دیتیل های صحیح آنها تهیّه می گردید و به صورت پیشنهاد در گزارشات منعکس می شد. این کار ها بدون وقفه و به طور دقیق انجام می گرفت و دستگاه نظارت هم برای اینکه کم نیاورد تمام این ها را مطالعه می کرد و یک سری کارهای غیر ضروری هم از ما می خواست که ما بدون توجّه به غیر ضروری بودن آنها انجامش می دادیم. صورت وضعیّت ها و دستور کار ها و صورتجلسه ها به صورت منظّم و در وقت خودش تهیّه می شد، بعضی وقت ها اتفّاق می افتاد که شرکت نمی خواست صورت وضعیت رد کند، در آن زمان نیز ما صورت وضعیّت را تهیّه می کردیم ولی برای مشاور و کارفرما ارسال نمی کردیم.( شاید به نظر برسد که این کار ما درست نبوده است یعنی وقتی پیمانکار نمی خواهد صورت وضعیّت رد بکند دیگر تهیّه آن چه مفهومی می تواند داشته باشد. ولی وقتی مسئله کنترل پروژه مطرح می باشد برای کنترل هزینه با صورت وضعیّت، تهیّه آن ضروری می باشد و از طرف دیگر چون پیمانکار که کارفرمای ما محسوب می شد مترصّد این بود که گزکی از ما بگیرد این برنامه را پیاده می کرد، که ما هم به هیچ عنوان گزکی به ایشان نمی دادیم)
طبق معمول پروژه نمی توانست طبق برنامه زمانی مقرّر پیش برود، چون کار فرما پول نمی داد و مشاور هم به دلیل عدم دریافت پول نقشه درست و حسابی نمی داد و در نتیجه پروژه با همه تجهیزات مجهّز نمی توانست درست پیش برود.
از آنجائیکه متأسفّانه پرده پوشی ها و خود گول زدن ها که در جامعه ما جریان دارد در این پروژه هم حاکم بود. بطوریکه قرارداد پروژه برای ۱۸ ماه تنظیم شده بود، ولی بعد ها با هزار طرفند فهمیدیم که این پروژه برای کارفرما یک پروژه چندین ساله است نه یک سال و نیمه.
از آنجائیکه پروژه نمی توانست پا به پای دفتر فنّی پیش برود، در نتیجه شروع به آزار و اذیّت دفتر فنّی کرده بودند و همه اش در فکر آتو گرفتن از دفتر فنّی بودند و از راههای عجیب و غریبی وارد می شدند، یک سری کارهائی که جزو قرارداد دفتر فنّی نبود می خواستند و تلاش می کردند کارهای دفتر فنّی را زیاد تر بکنند بدون اینکه هزینه آن را پرداخت نمایند، و از این قبیل کارها، از جمله یک وقت متوجّه شدیم که پیمانکار یک اکیب کنترل پروژه شامل یک مهندس کارکشته صنایع با سن بالا و یک مهندس جوان تر صنایع که به اصطلاح متخخصصّین کنترل پروژه بودند به کارگاه آورده اند و دفتری در اختیار آنها قرار داده اند که سیستم کنترل پروژه راه بیاندازند. و آن جناب مهندس کارکشته که سنّی هم ازش گذشته بود و از خودشان هم خیلی ممنون بودند و مثل آقای پو وارو کارآگاه مشهور مرتّباً قدرت مغز خاکستریشان رابه رخ می کشیدند،شروع کردند به تشکیل دادن جلساتی در کارگاه و کنفرانس دادن و سر مردم را شیره مالیدن، و متأسّفانه در رشته راه سازی هم چندان تبختری نداشتند، به همین منوال پیش می رفتند، که بالأخره نمودارمفصّلی به روش( ام اس پروژکت) به طول تقریبی دو متر تنظیم کرده و در دیوار اطاقشان نصب کردند، مدیر پروژه با یک تبختری آن نمودار را به من نشان دادند و گفتند که این نمودار را شما می بایست تهیّه می کردید که این آقایان تهیّه کردند، من هم با خونسردی تمام گفتم شما راست می فرمائید این نمودار برای دیوار زدن و نمایش دادن و افه آمدن خیلی خوب است، ولی به درد این پروژه نمی خورد، این پروژه الان به تمام معنی تحت کنترل دفتر فنّی می باشد و گزارشات آن هم به طور مرتب روزانه و ماهانه به دست شما میرسد. ولی در باره زمان بندی و برنامه ریزی شما در این نمودار با توجّه به استراتژی کارفرما و مشاور که نه پول درست حسابی می دهند و نه نقشه درست و حسابی، و متأسفانه خط مشی خودشان را نیز به روشنی تعیین نمی کنند، لذا این نمودار به هیچوجه جنبه اجرائی ندارد. بطوریکه پروژه ایکه مدّت اجرای آن در قرارداد ۱۸ ماه تعیین شده است اینک پس از گذشت ۴۰ در صد زمان آن هنوز چند در صدی بیشتر آن اجرا نشده است و دفتر فنّی با توجّه به موارد فوق در حال تنظیم برنامه برای سال های آینده هست که خوشبختانه آقایان درد سر مارا کم کردند و امید هست که بتوانید با آن برنامه کار را انجام دهید.این برنامه های پیمانکار به عناوین مختلفی ادامه داشت. تا اینکه؛
از آنجائیکه هزینه دفتر فنّی نسبت به قراردادی که برای اداره آن تنظیم شده بود و خیلی هم سنگین بود و کارکرد پروژه هم به دلیل پورسانتی بودن قرارداد جواب هزینه های دفتر فنّی را نمی داد، لذا به درخواست خود من به قرارداد فیمابین خاتمه داده شد، و تا آنجا که اطلّاع دارم آن پروژه بعد از آن سالها ادامه داشته است.
اصولاً کنترل پروژه بایستی اصولی و علمی و عملی بوده باشد باید توجّه کرد که کنترل پروژه تنها برنامه زمانبندی و کنترل زمان نمی باش بلکه پروژه بایستی از خیلی لحاظ تحت کنترل باشد از قبیل:
۱ – کنترل زمانبندی پروژه.
۲ – کنترل هزینه پروژه.
۳ – کنترل کیفیّت وکمیّت.
۴ – کنترل سیستم اجرا و مدیریّت و مشخصات فنّی.
۵ – کنترل جنبه های اقتصادی.
۶ – کنترل بازده (راندمان) نیرو های متخصّص نسبت به حقوق دریافتی شان.
۷ – کنترل مصالح از نقطه نظر تهیّه، انبار کردن، استفاده بهینه از مصالح و جلوگیری از ریخت و پاش آنها.
۸ – کنترل ایمنی.
۹ – کنترل نظافت محیط و بهداشت محیط و افراد.
۱۰ – کنترل ماشین آلات و حفظ و نگهداری و استفاده بهینه از آنها.
۱۱ – کنترل عمل کرد کارفرما، مشاور و پیمانکار که این مطلب به اندازه تمام کنترل ها اهمیّت دارد و اصولاً بایستی هر ماه به عمل کرد آنها نمره داده شود. و شاید سایر کنترل های دیگر. (پایان)
