آموزش گام به گام متره برآورد- گام ششم. تعریف فهرست بها و طرز استفاده از آن؛

با نام و یاد خدا و برای خدا.

پندار نیک + گفتار نیک + کردار نیک = زندگی نیک.

تعریف فهرست بها:

درسال های قبل از دهه ۱۳۵۰ هر مهندس مشاور و یا هرکارفرمائی که کارهای عمرانی انجام می داد خود برای پروژه های خویش فهرست قیمت تعیین می کرد. و کارهای خود را بر اساس آن قیمت ها به اجرا در می آورد، در نتیجه ناهماهنگی های زیادی در قیمت ها پیش می آمد. در آن سال ها اداره مهندسّی نیروی هوائی کشور دست به تنظیم یک فهرست بهای جامعی زد که تقریباً مبنای فهرست بهای فعلی شد که سازمان برنامه و بودجه آن زمان با توجّه به آن فهرست بها آن را تدوین نمود . از آن زمان کلیّه کارهای عمرانی بر اساس قیمت فهرست بهای سازمان برنامه اجرا میگردد. باید توجّه داشت که هر رشته از کارهای عمرانی فهرست بهای خاصّ خود را دارد که اکثراً هر ساله تجدید نظر گردیده و قیمت گذاری می گردد.

برخی از فهرست بها هائی که اغلب هر ساله منتشر می شوند عبارتند از : فهرست بهای ابنیه، باند و راه، تأسیسات برقی، تأسیسات مکانیکی، آب و فاضل آب، و چند فهرست بهای دیگر….

فهرست بهای مورد استفاده در این برنامه، فهرست بهای ابنیه می باشد.

طرز استفاده از فهرست بها: برای تعیین قیمت هر فعّالیت، اوّل باید فصل آن فعّالیت را در صفحه اول فهرست بها که مربوط به فهرست مطالب می باشد پیدا کرده و از روی شماره صفحه مشخّص شده در آن، صفحه فصل مورد نظر را باز کرده و شماره آیتم مربوطه را مشخّص نمود.

مطالعه مقدمّه هر فصل ضروری می باشد. برای اینکه درک شود که برای کار انجام شده چه قیمت هائی درنظر گرفته شده است، لازم است هم مقدمّه فصل با دقّت مطالعه شود، هم آیتم های منظور شده در آن فصل. به طور مثال در شرح مقدمّه فصل دوّم، عملّیات خاکی با دست در ردیف ۴  نوع زمین ها را تشریح کرده است:

۱-۴ . زمین های لجنی، زمین هایی هستند که عامل کار با وزن طبیعی خود، در آن به حدّی فرو رود که انجام عملیّات به سهولت مقدور نباشد.

۲-۴ . زمین های نرم، زمین هائی هستند که با بیل قابل برداشت باشند.

۳-۴٫ زمین های سخت، زمین هایی هستند که با کلنگ یا دجبر ( دژبر )کنده شوند.

۴-۴٫ زمین های سنگی، زمین هایی هستند که که برای کندن آنها چکّش های بادی سنگبری یا موادّ منفجره نیاز باشد، زمین هایی که در آن قطعات معمولی سنگ (سنگ هایی که با وسایل دستی قابل جابجایی است) توأم با خاک یا مخلوط و شن و ماسه وجود داشته باشد، زمین سنگی تلّقی نمی شوند.

۵ . طبقه بندی زمین با تأیید مهندس مشاور و تصویب کارفرما تعیین می شود.

بایستی بقیّه ردیف های مشروحه در فهرست بها را از روی خود فهرست بها مطالعه کرد، زیرا مواردی در مقدمّه مطرح می شود که اگر به آنها آگاه نباشید، خیلی موارد نادیده می ماند. به عنوان مثال ردیف ۲۰ مقدمّه همین فصل:

۲۰ . هزینه حفّاری محل شمع به هر قطر، با وسایل دستی، از ردیف های حفر چاه این فصل با اعمال ضریب ۱/۲۰ استفاده می شود.

که اگر به این مسئله آگاه نباشیم طبیعتاً در برآورد بیست در صد اضافی از قلم می افتد.

با این توضیحات مشخّص می شود که تعیین ردیف قیمت پی کنی که در جدول محاسبات پی کنی در گام پنجم انتخاب شده اشتباه بوده است، زیرا مسلّماً پی با کلنگ کنده شده، پس می بایست از آیتم ۰۲۰۱۰۳ به جای آیتم ۰۲۰۱۰۲ استفاده می شد. حالا ببینیم چه اتفّاقی افتاده است: قیمت آیتم اوّلی معادل ۲۹۹۰۰ ریال می باشد، و قیمت آیتم دوّمی معادل ۷۲۶۰۰ ریال. با توجّه به مقدار ۷۶/۹۷ مترمکعب خاکبرداری، اگر این رقم به مابه التّفاوت قیمت دو ردیف ضرب شود، رقمی معادل ۳۲۸۶۶۱۹ ریال به ضرر پیمانکار محاسبه شده بود که بدین صورت اصلاح می شود.

حالا اگر به استدلالی که در انتخاب آیتم اوّل (که عمق پی به علّت سستی زمین زیادی کنده شده است) توجّه شود، ممکن است به این نتیجه برسیم که قسمتی از زمین سست و قابل برداشت با بیل بوده است، وبقیّه عمق پی به خاطر رسیدن به زمین سفت تر کنده شده است، و برای پی سازی عمق زیادی پی از سنگ لاشه چینی با ماسه و سیمان که نسبتاً مطمئن ترین، ارزان ترین و راحت ترین مورد بوده استفاده شده است، در این حالت بایستی در موقع کندن دقّت نموده و میزان سست و یا سفت بودن زمین را تعیین و صورتجلسه گردد و طبق آن درصد تعیین شده، آیتم های پی کنی انتخاب شود.